Algemeen
|
In Stedum is de Bartholomeüskerk het oudste stenen gebouw. In de dertiende eeuw is men begonnen met een romaanse kerk met daarnaast een toren. Deze toren is in de veertiende eeuw verhoogd en in de vijftiende eeuw verstevigd. De toren stond oorspronkelijk los van de kerk maar rond 1300 zijn de toren en kerk met elkaar verbonden.
Het huidige schip en het transept is gebouwd in de dertiende eeuw. In de vijftiende eeuw is er een koor aan vast gebouwd waarna in de zestiende eeuw nog een sacristie tegen de kerk aan is gebouwd. Deze kerk is een goed voorbeeld van een romanogotische kerk. De combinatie van romaanse en gotische stijlelementen komt veel voor in Groningen. Zo zijn er aan de zijkant van de kerk rondbogen (romaans) en spitsbogen (gotisch) naast elkaar te zien. In 1877-1878 is de kerk gerestaureerd door P.J.H. Cuypers. Deze architect staat erom bekend dat hij bij restauraties gebouwen vaak middeleeuwser maakt dan ze ooit zijn geweest. Hij heeft er nooit problemen mee gehad om elementen weg te halen of toe te voegen als hij het niet passend vond. In 1937-1939 zijn een groot deel van de storende elementen weer weggehaald. |
Praalgraf Adriaan van Clant
Aan de binnenkant van de kerk zijn ook vele bijzondere elementen te zien. Het bekendste is wel het praalgraf van Jonker Adriaan Clant. Adriaan Clant is 1 van de ondertekenaars van het verdrag van Münster, hij is de vertegenwoordiger vanuit Groningen. In 1648 wordt in Münster de vrede van Münster ondertekend waardoor er een einde komt aan de 80-jarige oorlog met Spanje. Wanneer hij in 1665 op 65 jarige leeftijd komt te overlijden wordt er besloten om voor hem een praalgraf te maken. Rombout Verhulst, de zelfde beeldhouwer van het praalgraf van Michiel de Ruyter in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, maakt dit praalgraf en in 1672 wordt dit praalgraf geplaatst in het koor van de kerk.
|
|
Inrichting
|
In de kerk zijn verschillende elementen het noemen waard. In de gewelven zijn verschillende schilderingen aanwezig, vooral in de top van de meloengewelven. Het orgel stamt uit 1680 en is voorzien van houtwerk ontworpen door Allert Meijer en houtsnijwerk van Jan de Rijk. Het orgel is daarna nog twee keer vernieuwd, de laatste keer in 1791 door Dirck en Gerhard Diederich Lohman. In de kerk zijn ook verschillende grote rouwborden aanwezig en de oudste grafzerk in een kerk in Groningen. De laatste twee interessante elementen van de kerk zijn de spreekstoel uit 1671 en de klok in de toren. Deze klok is de oudste gedateerde klok in Nederland, 3 mei 1300.
|